ICC Uluslararas� Dan��manl�k

YAYINLAR

KR�Z Y�NET�M� ��N NE YAPMAK GEREK�R

Kurulu�larda kriz, kurulu� i�i ve/veya kurulu� d�� beklenmedik/dikkate al�nmayan/�nlem almakta ge� kal�nan sorun ve tehditlerin kurulu�un karl�l��n� ve/veya devaml�l��n� ciddi bir �ekilde tehdit alt�na almas� ve y�neticiler/i� ortaklar� taraf�ndan durumun fark�na var�lmas� ile olu�ur. Sorun veya tehdidin boyutu (kapsam ve derinli�i) krizin �nem derecesini ve ��z�m �nceli�ini olu�turur. Her kriz y�netimi beraberinde yeniden yap�lanma ve de�i�im getirir. Bu nedenle kriz y�netimi yeniden yap�lanma y�netimine benzer; kriz y�netiminin en �nemli fark� "��kan yang�n�n" �ncelikle kontrol alt�na al�nmas� ve s�nd�r�lmesidir.

Kriz senaryolar� ve y�netim planlar� geli�tirilmemi� kurulu�larda kriz panik yarat�r. Krizi kar��lama ve y�netmede gerek maddi gerek entelekt�el (insan kaynaklar�n�n, y�netici ve liderlerin nitelik ve yetkinlikleri ile kurulu�un i� �evresi etkinli�i) kaynaklar�n yeterlili�i ve becerisi krizin kontrol alt�na al�nmas�nda ve "hasar�n" sonu�lar�n�n yeniden yap�land�r�lmas�nda �ok �nemlidir. Yeterli ve yetkin kaynaklar�n olmay�� kaos ortam�n� uzat�r, zaman�nda kontrol alt�na al�nmayan/��z�mlenemeyen sorunlar ve tehditlerin etkiledi�i ve tetikledi�i sorun ve tehditler kartopu h�z�yla b�y�r ve zaman ge�tik�e kontrol� ve iyile�tirilmesi imkans�z duruma gelir.

Kriz y�netiminde temel prensipler: objektif durum de�erlendirmesi; radikal, tutarl�, uygulanabilir hedefler �zerine in�a edilmi� ana ve ayr�nt� i� planlar�; birbiriyle uyumlu ve motive edilmi� "i� tak�mlar�" ve aksiyon planlar�; krizin �al��ma ortam�nda yaratt�� olumsuz etkileri payla�abilen, i� ortaklar�n� motive edebilen, resmin b�t�n�n� g�rebilen, objektif/radikal/tutarl�/g�ven veren g��l� bir lider y�netici veya yetkin fonksiyonel y�neticilerden/uzmanlardan olu�an ortak y�netim ekibi; h�zl�, entegre ve g�venli i�leyen bilgi sistemi; g��l� bir ileti�im/halkla ili�kiler deste�i ve ba�ar� payla��m modeli; olmayan/yetersiz kaynaklar�n sat�nalma/i� ortakl�� yoluyla tamamlanmas�; krizle ilgili bilgilerin yeni kriz senaryolar� ve y�netim planlar� geli�tirilmesinde kullan�lmak �zere ar�ivlenmesi ve de�erlendirilmesi olarak s�ralanabilir.

Kriz y�netimi ve yeniden yap�land�rma metot ve stratejileri a�a��daki �ekilde belirlenmelidir:

I. Y�NETSEL DURUM DE�ERLEND�RMES�

Mevcut temel y�netsel de�erler (vizyon, misyon, hedefler) �er�evesinde y�netsel durum de�erlendirmesi yap�lmal�:

A. Y�neticilerle ve kilit personelle tek tek g�r��me yoluyla kurulu�un g��l� yanlar�n�, f�rsat ve tehditler ile sorunlar� tan�mlanmal� ( sorun nedir, neden/nas�l olu�mu�tur/olu�maktad�r, maddi boyutu nedir, ge�ici mi/ s�rekli mi, neyi-nas�l-ne �l��de etkilemektedir);

B. Sebep sonu� analizi ile sorunlar aras� ili�ki haritas� (etkile�im alanlar�) ��kart�lmal�;

C. Sorunlar yaratt�klar� zaaf ve tehlike boyutuna ve ��z�m �nceli�ine g�re listelenmeli;

D. SWOT analizi yap�lmal� ve y�netimle mutabakat sa�lanmal�d�r.

II. YEN�DEN YAPILANMA ve KR�Z Y�NET�M�

A. Y�netsel temel de�erler g�zden ge�irilmeli/yeniden tespit edilmeli ve mutabakat sa�lanmal�d�r;

B. Yeniden yap�lanman�n stratejileri olu�turulmal�d�r; ��z�m �nerileri ile f�rsat ve tehditler konusunda a�a��daki �al��ma metodu ve anahatlar �er�evesinde strateji mimarisi geli�tirilmelidir:

1. Sekt�r �ng�r�s� ve stratejik hedefler olu�turmada y�netici ve kilit personelin olu�turdu�u grup i�i ve i� ortaklar�ndan olu�turulan grup d�� 'aray�� toplant�lar�' yap�lmal� ve strateji mimarisinin olu�turulmas�nda bu toplant�larda sa�lanan mutabakat konular� tutarl�l�k i�inde dikkate al�nmal�d�r. Sekt�r �ng�r�s� yeni f�rsatlar� tan�mlayabilmeli, yeni a��l�m getirebilmelidir; stratejik hedefler tutarl� ve uygulanabilir olmal�d�r.

2. Kritik sorun ve tehditlere kar�� acil savunma ve ��z�m planlar� geli�tirilmelidir; tehdit an�nda ortadan kald�r�lam�yorsa olumsuz etkileri �nlemlerle ertelenmeli ve zamana yay�lmal�, farkl� konu ve konumdaki tehditler birbirinden ayr� tutulmal�, varsa ba�lant�lar�n�n kopar�lmas�na gayret g�sterilmelidir.

3. Hedeflere ula�mada, imkan ve kabiliyetler �er�evesinde, �zellikle mali kald�ra� noktalar� ara�t�r�lmal� ve tespit edilmelidir.

4. F�rsat ve tehditler dikkate al�narak fiziki ve entelekt�el kaynaklar�n en etkin �ekilde nas�l korunaca��, kullan�laca�� ve konumland�r�laca�� kararla�t�r�lmal�d�r.

5. Stratejik mimari b�t�nl�� sa�lanmal�, f�rsatlara yakla��m plan� olu�turulurken tehditlerle ilgili �nlem planlar� etkin ve g�venli olmal�d�r.

6. Stratejik mimari olu�turulurken hedeflere y�nelik rota belirlemede alternatifler de d��n�lmelidir; hedeflere ula�mada sapmalar�n nas�l d�zeltilece�i ve tekrar rotaya girilece�i �nceden belirlenmelidir.

III. STRATEJ�LER

A. Teknik

1. Hedefler temel y�netsel fonksiyonlar itibariyle s�n�fland�r�lmal� ve temel hedefleri ger�ekle�tirmek �zere ayr�nt�l� ve kritik hedefler tan�mlanmal�d�r.

2. Kritik yol analizi ile hedeflere y�nelik y�n haritas� alternatif ��k�� yollar�n� da kapsayacak �ekilde belirlenmeli ve aksiyon planlar� yap�lmal�d�r.

3. Temel fonksiyonlar ( finansman, operasyon, insan kaynaklar�, bilgi y�netimi, i� geli�tirme ve kaynak de�erlendirme, halkla ili�kiler ve tan�t�m, hukuk i�leri, gibi) itibariyle �al��ma ekipleri olu�turulmal�d�r ve bu ekiplerin liderleri kriz koordinasyon merkezini olu�turmal�d�r. Kriz koordinasyon merkezinin lideri krizi ve yeniden yap�lanmay� y�netecek tek ve s�n�rs�z yetki ile donat�lm�� y�netici olmal�d�r. �al��ma ekiplerinin �al��malar�na destek vermek �zere �irket baz�nda iz d��mleri organize edilmelidir.

4. Ekip sorumluluk alanlar� ve yetkileri kapsaml� bir �ekilde belirlenmeli, hedefleri net, anla��l�r ve �l��lebilir (izlenebilir) olmal�, her biri genel aksiyon plan�na paralel ve uyumlu ekip aksiyon plan� haz�rlamal� ve periodik olarak toplanacak kriz koordinasyon merkezi taraf�ndan izlenmeye al�nmal�d�r. Ekipler aras� etkile�im alanlar� kritik alanlar olarak tan�mlanmal� ve ekiplerin bu alanlardaki aksiyon takibi ve uyumu kriz koordinasyon merkezi taraf�ndan sa�lanmal�d�r.

5. �retim sahas�ndakiler bug�n�n sorunlar�ndan uzakla�t�r�lmal� kar merkezleri itibariyle olu�turulacak hedeflere ve performans kriterlerine odaklanmal�d�rlar.

6. Kendi ba��na ayakta kalabilecek temel i� alanlar� belirlenmeli ve likitide edilecek alanlar�n karar� �ncelikle verilip aksiyon planlar� yap�lmal�d�r,

7. Hi�bir i� yeri (kar merkezi) ba�ka bir i� yeri ile korumaya al�nmamal�d�r, ticari olmayan desteklerden vazge�ilmelidir, mevcut destek ve ba�lar �ncelikle ve ivedilikle kesilmeli, olumsuz etkile�imin tedbirleri al�nmal�d�r,

8. Ba��ms�z i�letmelere net hedefler verilmeli, destek ve kaynaklar belirlenmeli ve mutab�k kal�nacak plan dahilinde destek ve kaynaklar sa�lanmal�d�r,

9. Performans kriterleri olarak katma de�er oran�, net i�letme karl�l�k oran�, i�letme sermayesi devir oran� ve karl�l�k oran�, tahsil tediye oran�, likit aktif pasif oran�, personel ba��na sat�� ve kar, al�nmal�d�r ve her birinin toplam performans �l��m� i�in a��rl�k de�eri kar merkezi baz�nda tespit edilmelidir, kriz koordinasyon merkezi performanslar� yak�ndan izlemelidir,

10. Performans kriterleri ba�lang��ta belirlenecek d�viz birimi �zerinden de�erlendirilmeli ancak en k�sa s�rede enflasyon muhasebesi yap�s� kurulmal�d�r.

11. Yat�r�m harcamalar� muhakkak fizibilite ele�inden ge�melidir ve kriz koordinasyon merkezinin onay�n� almal�d�r,

12. Temel hedef likidite daima pozitif olmal�d�r, negatif likiditenin ivedilikle pozitife d�nd�r�lmesi gerekir; tahsil tediye oran�n�n birin alt�nda tutulmas� temel politika olmal�d�r, d�viz giri� ��k�� dengesi birin �zerinde tutulmal�d�r,

13. Kars�z fiyat rekabeti ve sabit fiyatl� ba�lant�l� sat��lar yap�lmamal�d�r.

14. �nsan kaynaklar� haritas� ��kar�l�p, i� g�c�n�n verimini art�r�c� �al��malara h�z verilmelidir, mevcut i�sizlikten deneyimli ve becerili i� g�c� kazan�m� a��s�ndan yararlan�lmal�d�r, verimsiz ve katma de�er yaratmayan i�ler elenmelidir.

B. �leti�im

1. Halkla ili�kiler ve ekonomi ile ilgili kontaklar (ileti�im ve ili�ki a��) �zerinde kurulu�un itibar� ve etki g�c� kullan�larak kurulu�un ekonomiye katk�s� i�lenmeli, tehdit yaratan kurum ve kurulu�lar psikolojik ve toplumsal bask� alt�na al�nmal�, i� ortaklar�n�n g�ven ve deste�i sa�lanmal�d�r, Kriz y�netiminde g�ven kilit kelimedir, g�ven �effafl�ktan ge�er, gelece�i satmak i�in g�ven esast�r. G�venin s�rd�r�lebilirli�i i�in plan ve hedeflere ula�madaki dengeli tutarl�l�k, �effafl�k, bilgilendirme yan�nda sapmalar olsa da ana yola ��k�� yolunun oldu�u i� ortaklar� taraf�ndan bilinmelidir/g�r�lmelidir/liderin yolu bulaca��na g�venilmelidir.

2. G�ven olu�turmak i�in, �ncelikle kolay halledilecek sorunlar halledilip hedefe yol al�nd��n�n g�veni peki�tirilmelidir.

3. Gelece�i yaratmada engel yerle�ik d��nce �sleridir, dar g�r��ler ve tart��lmaz varsay�mlard�r. Ayk�r� fikirler s�rt��me yaratmadan beslenmeli ancak ortak ak�l olu�turulup payla��lmal� ve benimsenmelidir. Stratejik hedefler �al��anlar�n tamam�na heyecan vermelidir.

4. �� plan� ve uygulama plan� �al��anlara, i� ortaklar�na, kamuya mal edilmeli, her birim plandan fayda ummal� , destek vermeye motive olmal�, en az�ndan k�stek olmas� �nlenmelidir.

5. Kriz y�netiminin istikrarl� davran��, g�ven olu�turma, sonu�lar� payla��m ve motivasyon gerektirdi�i unutulmamal�d�r.

C. Payla��m

1. �al��ma ekipleri ortak ama�, ortak de�er, ortak kazan�m sa�layacak birbiriyle uyumlu ve birbirini tamamlayan ki�ilerden kurulmal�d�r.

2. �� ortaklar�/kar merkezleri, hedef ve sorumluluklar belirlenirken, ba�ar�dan kendilerinin de pay alaca��n� bilmezlerse de�i�ime/kriz y�netimine kat�l�m ba�ar�l� olmaz; performans bazl� ba�ar� payla��m modeli geli�tirilmelidir.

3. Sorunlar�n etkilerinin payla��m�nda adil davran�lmal�d�r.

22 �ubat 2006 �ar�amba Fahrettin Otluo�lu

YAYINLAR

KR�Z Y�NET�M� ���N NE YAPMAK GEREK�R

KR�Z Y�NET�M� ��N NE YAPMAK GEREK�R